دیشب میهمان عزیزی داشتم که آخرین فیلم بهمن قبادی، "نیمه ماه" را با هم دیدیم. اسم اصلی فیلم "نیو ِی مانگ" به کسر "و" و سکون "ی" و تلفط "و" مثل W و نه V است. اینها را از این جهت میگویم که هرجوری که من این اسم را تلفظ کردم باز پری ایراد گرفت که نه این جوری و من آخرش نفهمیدم چه جوری!
با آن زبان سمبلیک تیز و تندی که این فیلم (که پیشتر ها هم چند دقیقهای از آن را اینجا گذاشته بودم) دارد، توقیف کمترین کاری بود که جمهوری اسلامی میتوانست در مقابلش انجام دهد. شنیدن صدای آواز زن (با بازی هدیه تهرانی و گلشیفته فراهانی) در مقابل آن کنایهها و تمثیلها هیچ نیست. داستان مربوط به یک گروه موسیقی کردی است به رهبری پیرمردی (مامو) که شهرتش نه تنها در کردستان ایران همهگیر که عالمگیر شده و اعضای گروهش همه پسرانش در سنین مختلف (معرف نسلها و طبقات اجتماعی مختلف) هستند. این گروه که مجوز اجرای کنسرت در کردستان عراق را دارد با یک اتوبوس قدیمی به راه میافتند. در بین راه "مامو" که در عوالم خاصی سیر میکند، ندایی میشنود که تصمیم میگیرد زن خوانندهای (هدیه تهرانی) را با گروه همراه کند. این زن در شهری به همراه 1334 زن خواننده (چرا 1334؟) سالهاست که در تبعید زندگی میکنند. نگهبان این شهر تنها یک سرباز نیروی انتظامی است که با گرفتن رشوه به "مامو" اجازه میدهد وارد شهر شود و زن را با خود ببرد. نزدیک این شهر همواره صدای آوازی به گوش میرسد که اگرچه صدای همه زنان آوازهخوان در تبعید است اما همچون صدای واحدی به نظر میآید. زن آوازهخوان همراه گروه میشود و در هنگام ایست و بازرسیها در صندوق تابوتمانندی مخفی میشود. مأموران بالاخره زن را پیدا میکنند و او را که "مجرم" میخوانند برمیگردانند و همه سازهای گروه را میشکنند. اما گروه به حرکت خود اما اینبار از طریق کردستان ترکیه ادامه میدهد...
بیشتر از نود درصد این فیلم به زبان کردی است و نسخهای که من دیدم (از اینجا) زیر نویس انگلیسی داشت که ترجمههای درستی از دیالوگهای کردی نبود. اگر شما هم یارتان کرد است به همراه او این فیلم را ببینید که حظش چندبرابر خواهد شد. اگر هم که نیست به همان زیرنویس انگلیسی بسنده کنید! (ضمناً نسخهای ظاهراً با کیفیت بالاتر هم اینجاست که هنوز دانلودش برای من کامل نشده)
موسیقی فوقالعاده فیلم اثر حسین علیزاده است. در بخشهایی از آن از موسیقی "هورَه" هم استفاده شده. تا آنجا که میدانم "هورَه" موسیقی است که ریشه در موسیقی باستانی ایران دارد و بر اساس آواهایی است که لزوماً کلام مفهومی نیستند. قطعه "لیلاهن" (لحظهای برای شادی و خوشی) را از این مجموعه بشنوید: